3c. Onderhoud kapitaalgoederen

Kerncijfers en overige gegevens:

Middelen:
Voor onderhoud van kapitaalgoederen (groot onderhoud aan wegen, terreinen, verlichting, civieltechnische kunstwerken) maken we onderscheid in onderhoud en vervanging van kapitaalgoederen. Onderhoud wordt bekostigd uit structurele middelen uit de begroting. Vervangingen worden geactiveerd en hier vloeien kapitaallasten uit voort. In de begroting 2022 is voor onderhoud (exploitatie) een bedrag van € 4,6 miljoen
opgenomen. Dit bedrag is volledig (€ 4,6 miljoen euro) uitgegeven aan de uitvoering van onderhoud in 2022.
Voor de uitvoering van groot onderhoudsprojecten is in 2022 een bedrag ingezet ad. € 5,2 miljoen. Daarnaast is in 2022 een bedrag ad € 15,7 miljoen geïnvesteerd in het vervangen van wegen, fietspaden, verlichting en kunstwerken.

Wegen

In november 2020 is het nieuwe wegenbeheerplan 2021-2024 vastgesteld, waarbij het vastgestelde kwaliteitsniveau in 2016 gehandhaafd blijft en waarbij we met het onderhoud blijven bijdragen aan een toekomstbestendige stad en de daaruit voortvloeiende kosten dekken uit de beschikbare middelen in de meerjarenbegroting.

Nadere toelichting over het uitgevoerde onderhoud aan wegen in 2022 in relatie tot het geplande onderhoud 2022
Voor de kapitaalgoederen is het cyclisch onderhoud, het technisch meerjaarlijkse onderhoud en de vervangingen relevant. In 2022 is onder andere de deklaag vervangen van de Piuslaan, Boutenslaan en Fellenoord. De Strijpsestraat, Javalaan zijn heringericht en we zijn gestart met de vervanging van de Vlokhovenseweg, Lijmbeekstraat en Jerusalemlaan e.o. Daarnaast hebben we ruim 14000 m2 trottoirs herstraat. Naast de middelen voor het feitelijk onderhoud van de kapitaalgoederen zijn er ook curatieve middelen ten behoeve van de kapitaalgoederen. Deze middelen zijn ingezet om de veiligheid van de openbare ruimte te garanderen oftewel om gevaarlijke situaties of afsluiting van wegen te voorkomen (gebaseerd op onvoorzien, onvermijdbaar en onuitstelbaar). Inzet van deze middelen geeft een signaal over hoe het staat met het onderhoud van de stad. In 2022 is er geen noodzaak geweest om extra curatief in te grijpen. Er zijn geen overschrijdingen op de curatieve middelen in 2022.

Onderhoudsachterstanden
In november 2020 heeft de gemeenteraad het wegenbeheerplan 2021-2024 vastgesteld. Hierin is, evenals in het vorige wegenbeheerplan, het kwaliteitsniveau voor het onderhoud van wegen opgenomen: kwaliteitsniveau C, waarbij kwaliteitsniveau D wordt geaccepteerd mits dit niet leidt tot kapitaalvernietiging en onveilige situaties (dit
behelst maximaal 9,6% van het totale areaal). Weginspecties worden 1x per 2 jaar gehouden. In 2022 zijn geen nieuwe weginspecties gehouden. Uit de weginspectie van 2021 blijkt dat 87% van de wegen voldoet nu aan de vastgestelde kwaliteit. Dit wordt met name veroorzaakt door het feit dat sprake is van een vertraging in de uitvoering van herinrichtingen. Mede door complexiteit en zorgvuldige afstemming, is de looptijd van deze projecten lang. Als we rekening houden met de reeds geplande en gedekte projecten dan bedraagt de achterstand 11%. We zijn bezig met een verdere inhaalslag met name op het gebied van voetpaden, om deze achterstand verder in te lopen. Er is geen sprake van kapitaalvernietiging. Er zijn voldoende middelen beschikbaar om de achterstand weg te werken, complexiteit zit in de afstemming met andere werkzaamheden, het werk met werk maken en de afstemming met stakeholders.

Uitvoering projecten maatschappelijk- en economisch nut ter verbetering van kapitaalgoederen
Het onderhoud lift ook mee in projecten die in het kader van andere programma’s (waaronder water en verkeer) worden uitgevoerd. Zo zijn in 2022 de Mathildelaan, Celebeslaan, de Van Renesseweg en de Boutenslaan heringericht.

Ontwikkelingen
In 2020 is het nieuwe wegenbeheerplan vastgesteld voor de periode 2021-2024. Hieruit blijkt dat, zoals het er nu naar uit ziet, tot 2035 voldoende structurele middelen zijn om het groot onderhoud en de vervangingen uit te voeren (passend binnen het vastgestelde kwaliteitsniveau). Elke 4 jaar wordt een nieuw wegenbeheerplan opgesteld en wordt opnieuw bekeken of het kwaliteitsniveau moet worden aangepast en of de middelen
toereikend zijn.

Openbare verlichting

De openbare verlichting bestaat uit ruim 54.000 lichtpunten die worden onderhouden op basis van de uitgangspunten ‘veiligheid’ (er is voldoende goed werkende openbare verlichting) en ‘betrouwbaarheid’. Een lichtpunt bestaat in de meeste gevallen uit een mast en een armatuur. In 2022 zijn 503 masten en 636 armaturen vervangen. Een mast heeft een afschrijvingstermijn van 40 jaar. De afschrijvingstermijn voor een armatuur is 20 jaar. Er is al een aantal jaren een achterstand op het onderhoud op de masten en armaturen. Hoewel de achterstand op de armaturen in 2022 iets kleiner is geworden is nog steeds 31% van de armaturen ouder dan 20 jaar en 13% van de masten ouder dan 40 jaar. Dat betekent niet dat er een onveilige en onbetrouwbare situatie is ontstaan. Voor de masten worden stabiliteitstesten uitgevoerd om te kunnen beoordelen of de mast nog langer dan 40 jaar kan blijven staan. Ook armaturen worden frequent gecontroleerd en zo nodig worden lampen vervangen, om een betrouwbaar en veilig lichtbeeld te kunnen garanderen. Vanaf 2024 zijn extra vervangingsmiddelen structureel in de begroting geregeld t.a.v. masten en armaturen om te verledden en te vervangen.

Civieltechnische kunstwerken

We hebben rond de 310 kunstwerken in beheer, deze worden jaarlijks geschouwd (schoon, heel en veilig) en elke 2 à 3 jaar technisch geïnspecteerd. Jaarlijks wordt regulier en groot onderhoud uitgevoerd aan de bruggen, tunnels en viaducten. In 2022 is het beheerplan kunstwerken vastgesteld. Er is binnen de exploitatie vooralsnog structurele dekking om de geplande investeringen de komende jaren te doen. Bij bruggen en viaducten die ouder zijn dan 20 jaar bestaat het risico dat de constructie niet meer voldoet, omdat de verkeersbelasting en -intensiteit sterk zijn toegenomen t.o.v. de oorspronkelijke situatie en omdat als gevolg daarvan de rekenregels zijn verscherpt. Met visuele inspecties kan niet in beeld worden gebracht of de constructie voldoende is. Door middel van risicoanalyses en herberekeningen wordt nader onderzocht of maatregelen noodzakelijk zijn. Uit de huidige risicoanalyses blijkt dat 75 kunstwerken (van voor 2000) voldoen aan de huidige verkeersintensiteit en -belasting. Op dit moment voldoet één kunstwerk niet, nl. de landhoofden van de hoofdrijbaanbrug over de Dommel in de Insulindellaan. Hier zijn tijdelijke maatregelen getroffen om de situatie veilig te stellen. 13 Kunstwerken voldoen met een ingestelde gewichtsbeperking van 30 of 45 ton. Voor 2023/2024 staan versterkings- en vervangingsmaatregelen geprogrammeerd voor de Dommelbruggen Insulindelaan, de Koebrug en de Hanevoetbrug over het Afwateringskanaal.
Indien een brug niet tijdig wordt versterkt of vervangen, moeten de wegen afgesloten worden voor bijvoorbeeld vrachtverkeer om de situatie veilig te houden. De kunstwerken die niet voldoen worden middels periodieke veiligheidsmonitoring gecontroleerd. In 2025 zijn de risico’s van de kunstwerken inzichtelijk en is duidelijk welke maatregelen getroffen moeten worden. Dit loopt uit ten opzichte van de eerdere planning, omdat we ook een aantal fiets- en voetgangersbruggen te laten beschouwen. Ook moeten er nog een aantal kunstwerken nader beschouwd worden, die in een vroeg stadium zijn beoordeeld 2012-2016. De regelgeving is de loop der jaren namelijk verandert en daarom moeten deze opnieuw worden geanalyseerd. Op dit moment lopen we geen acuut risico.