Toelichting staat van baten en lasten

Algemeen

Een belangrijk financieel uitgangspunt voor het provinciaal toezicht is een reëel sluitende begroting. Dit houdt in dat bij de begroting aangegeven dient te worden of de begroting in evenwicht is. Dat wil zeggen dat de jaarlijks terugkerende lasten zijn gedekt door jaarlijks terugkerende baten. Ook bij de jaarrekening moet hierin inzicht worden gegeven, oftewel de gerealiseerde baten en lasten dienen structureel in evenwicht te zijn. is dit niet het geval dan roept dit vragen op over het reële gehalte van de begroting en is extra alertheid nodig bij het vaststellen van de nieuwe begroting.

Hieronder volgt per programma een overzicht van de incidentele baten en lasten over het jaar 2022.
Er is een uitsplitsing gemaakt tussen de corona middelen en de reguliere middelen per programma.
Bedragen onder de € 0,5 miljoen worden niet separaat weergegeven en toegelicht. De grootste mutaties worden onder de tabel kort toegelicht.

Projecten geen investeringen in relatie tot reserve exploitatie projecten openbare ruimte meerjarig
Per programma komt diverse keren een incidenteel resultaat terug op de projecten (geen investeringen). Op diverse beleidsterreinen voeren we activiteiten projectmatig uit (bijvoorbeeld groot onderhoud, revitalisering bomen, verbeteren luchtkwaliteit). Het betreft hier nadrukkelijk geen investeringen maar exploitatieactiviteiten. Bij de start van een project worden de beschikbare middelen samengebracht (deze storting in de reserve exploitatie projecten openbare ruimte meerjarig merken we als incidenteel aan). Projecten hebben als kenmerk dat ze
jaaroverschrijdend zijn. Het toegekende projectbudget is beschikbaar voor alle jaren. De raming per jaarschijf en de realisatie per jaarschijf wijken om verschillende reden af van de planning. De middelen blijven beschikbaar doordat we de projecten egaliseren via de reserve exploitatie projecten openbare ruimte meerjarig. De gerealiseerde lasten, baten en mutatie op de reserve merken we als incidenteel aan.

Saldireserve specifiek in relatie tot corona middelen
Conform besluitvorming zijn alle corona gerelateerde middelen centraal ondergebracht in de saldireserve specifiek. De onderliggende begrotingswijzigingen zijn op de werkbudgetten verwerkt door aan de saldireserve specifiek te onttrekken. De gerealiseerde onttrekkingen aan de saldireserve specifiek zijn op realisatiebasis verwerkt (besluit gemeenteraad 21 december 2021 ). Per programma zijn de coronagerelateerde middelen > € 0,5 miljoen inzichtelijk gemaakt waarbij de onttrekking aan de saldireserve specifiek is opgenomen onder de mutatie reserves onderdeel saldireserve specifiek. Het totaal aan coronagerelateerde stortingen bedroeg € 6,3 miljoen aan rijksmiddelen uit de decembercirculaire 2021.  De corona gerelateerde onttrekkingen die hier tegenover stonden bedroegen € 6,2 miljoen verdeeld onder onderstaande programma's en als mutatie opgenomen onder saldireserve specifiek. Voor een specificatie van de corona uitgaven zie bijlage 4: Uitnutting coronamiddelen saldireserve specifiek .

Reserve reserveringen in relatie tot reserveringsdossier 2022 en 2021

In december 2022 is het dossier reserveringsvoorstel 2022 door de raad vastgesteld. De verwachte budgetvoordelen per jaareinde zijn begrotingstechnisch verwerkt (verlagen budget en storting in de reserve reserveringen). Per jaareinde zijn de werkelijke restantbedragen gestort. Dat leidt op enkele programma's tot afwijkingen die zijn toegelicht en afwikkelen op de reserve reserveringen 2022. Daarnaast zijn er afwikkelingen op het reserveringsvoorstel 2021 . De a.g.v. corona niet benutte reguliere middelen zijn toen eenmalig gereserveerd.
De afwikkeling komt in onderstaande overzichten per programma terug in de reserve reserveringen.

Op programma 0 bestuur en ondersteuning ontstaat een incidenteel resultaat van € 38,8 miljoen.
De coronagerelateerde kosten voor o.a. dienstverlening inwonersplein en ondernemers, meerkosten verkiezingen en extra ambtelijke inzet op programma 0 bedroeg in totaal € 1 miljoen. De coronagerelateerde middelen uit de decembercirculaire 2021 zijn in 2022 in de saldireserve specifiek gestort. (€ 6,3 miljoen). De kosten voor de gemeentelijke opvang Oekraïners zijn onder te verdelen in exploitatiekosten en transitiekosten en derhalve gedeeltelijk aan programma 0  toe te rekenen (€ 2 miljoen). De overige kosten en afwikkeling reserve inzake Oekraïne zijn op programma 6 toegelicht. In de kadernota 2022 zijn extra intensiveringsmiddelen beschikbaar gesteld voor met name de aanbestedingskalender en governance en risk compliancy (€ 2 miljoen)
Door een wetswijziging in het BBV voor spaarverlof en wijziging in uitvoering bij de pensioenen APPA zijn incidenteel extra stortingen in de personele voorzieningen noodzakelijk (€ 9,6 miljoen). De storting in de reserve circulaires (€ 26,4 miljoen) maakt inzet in 2023 mogelijk en betreft m.n. de actualisatie van de verdeelmaatstaven uit de septembercirculaire 2022 . Daarnaast vanuit de decembercirculaire 2022 taakmutaties energietoeslag 2023 en bijzondere bijstand  en compensatie corona voor de continuïteit van zorg. Daarnaast is vanuit de septembercirculaire 2022 de van het Rijk ontvangen energietoeslag 2022 ingezet ter compensatie van de gestegen energiekosten van inwoners (€ 26,4 miljoen). De afwikkeling van de reserveringsvoorstellen via de reserve reserveringen is in algemene toegelicht. (€ 5,5 miljoen). De niet ingezette middelen planmatig onderhoud verduurzaming gemeentelijk vastgoed zijn teruggestort in de reserve (€ 0,6 miljoen). Bij de kadernota 2022 is besloten om € 3,6 miljoen aanvullend in de reserve strategische investeringen te storten. De coronamiddelen uit de saldireserve specifiek (totaal mutatie € 1,2 miljoen) zijn in algemene zin toegelicht. Daarnaast waren de grootste mutaties de stortingen in de saldireserve specifiek vanuit de primaire begroting en taakmutaties vanuit de circulaires (€ 5,6 miljoen). Vanuit de begroting 2022 zijn intensiveringsmiddelen beschikbaar gesteld voor bedrijfsvoering en belastingen. Daarnaast zijn middelen onttrokken voor slagkracht binnenstad, parkeren WoensXL en verlaging precariobelasting a.g.v. corona (€ - 2,5 miljoen). Vanuit het bestuursakkoord 2022-2026 zijn middelen onttrokken ter voorfinanciering en ondersteuning van het bestuursakkoord (€ - 0,7 miljoen). De mutatie weerstandsvermogen (reserve eigen kapitaal) betreft de inzet conform primaire begroting (- € 15,5 miljoen).

Op programma 1 veiligheid ontstaat een incidenteel resultaat van € - 0,8 miljoen.
De mutatie vanuit de reserve circulaires betreft € 0,4 miljoen aan middelen ter versterking van de dienstverlening Zorg -en Veiligheidshuis Brabant Zuidoost (ZVHBZO). De afwikkeling van de reserveringsvoorstellen via de reserve reserveringen is in algemene zijn toegelicht. (€ - 0,3 miljoen). Onder overige posten zijn de afwikkeling op de reserve vastgoed eigenarenonderhoud, reserve actuele ontwikkelingen en saldireserve specifiek opgenomen.

Op programma 2 verkeer, vervoer en waterstaat ontstaat een incidenteel resultaat van € 6,4 miljoen.
Het resultaat op de projecten niet zijnde investeringen (€ 6,7 miljoen) en de afwikkeling via de reserve exploitatie projecten openbare ruimte meerjarig (€ 0,5 miljoen) is in algemene zin toegelicht. De reserve strategische investeringen is aangevuld vanuit het restant exploitatiebudget op de stelpost strategische investeringen taakveld 2.1 (€ 0,8 miljoen). De bijdrage van Brainport Bereikbaar voor de bereikbaarheidsagenda Zuidoost-Brabant is in de reserve regiobrede projecten gestort (€ - 0,5 miljoen). Vanuit de begroting 2022 zijn vanuit de saldireserve specifiek incidenteel middelen beschikbaar gesteld voor bladkorven, mobiliteitsgedrag en verkeersveiligheid (€ - 1,2 miljoen). De afwikkeling van de reserveringsvoorstellen via de reserve reserveringen is in algemene zijn toegelicht (€ 0,4 miljoen).

Op programma 3 economie ontstaat een incidenteel resultaat van € 0,6 miljoen.
Als gevolg van corona is de tijdelijke subsidieregeling ondersteuning controles coronatoegangsbewijs ingesteld
begroot € 0,5 miljoen en gerealiseerd € 0,2 miljoen. Het verschil is verrekend met de saldireserve specifiek evenals het voordeel op de toeristenbelasting 2021 (€ 0,2 miljoen) in lijn met de algemene toelichting op de coronamiddelen. Het voordeel op de toeristenbelasting 2022 is verrekend met de reserve citymarketing (€ 0,4 miljoen). G rondexploitaties hebben een meerjarig karakter. De lasten en baten per jaar worden in het taakveld verwerkt. Het jaarsaldo wordt geboekt naar de balans waardoor er per saldo resultaat op het taakveld is. Conform besluitvorming is het resultaat (€ -0,1 miljoen) gestort in de reserve strategische investeringen en reserve bovenwijks (€ 0,1 miljoen) die onder overige posten zijn opgenomen. Vanuit de intensiveringen begroting 2022 is € - 0,5 miljoen vanuit de saldireserve specifiek beschikbaar gesteld voor de kwaliteitsimpuls van een 6-tal winkelgebieden. De coronagerelateerde middelen uit de saldireserve specifiek zijn in algemene zin toegelicht (€ -0,8 miljoen). De afwikkeling van de reserveringsvoorstellen via de reserve reserveringen is in algemene toegelicht (€ 0,6 miljoen).

Op programma 4 onderwijs ontstaat een incidenteel resultaat van € - 1,5 miljoen.
Het incidenteel resultaat op programma 4 wordt veroorzaakt doordat een aantal te verkopen oude schoolgebouwen onderdeel zijn van een grondexploitatie waarbij tussentijds winst is genomen (€ - 4 miljoen). De totale afwijking zoals op taakveld 4.2 toegelicht bedroeg € 7,3 miljoen en is teruggestort in de reserve onderwijshuisvesting. Daarnaast wordt het restant budget ad € 1,5 miljoen in de reserve gestort voor inzet in 2023.
Voor het programma 2022 en diverse spoedaanvragen is een bedrag van € 6 miljoen ingezet zodat per saldo de mutatie in de reserve onderwijshuisvesting € 2,8 miljoen bedraagt. De VVE subsidies zijn a.g.v corona en krapte op de arbeidsmarkt lager vastgesteld (€ 0,8 miljoen) en er waren hogere baten als gevolg van het onderwijsachterstanden beleid (€ - 0,85 miljoen) per saldo is de mutatie in de reserve VVE nihil. Conform begroting 2022 zijn vanuit de saldireserve specifiek middelen beschikbaar gesteld voor groene schoolpleinen, incidentele subsidies, wijkbibliotheken en onderwijsachterstanden (€ - 0,9 miljoen). De afwikkeling van de reserveringsvoorstellen via de reserve reserveringen is in algemene toegelicht (€ 0,2 miljoen).

Op programma 5 sport, cultuur en recreatie ontstaat een incidenteel resultaat van € - 2,1 miljoen.
Vanuit de Corona-ondersteuningsmaatregelen gericht op perspectief op herstel of innovati e zijn de herstelmaatregelen voucherregeling speelgoed en pilot volwassenfonds ingesteld (€ 0,5 miljoen). De overige coronaposten bedroegen achterstand zwemlessen, invloed corona van Abbemuseum en diverse maatregelen ter instandhouding van de Eindhovense culturele infrastructuur (€ 1,7 miljoen). Deze zijn afgewikkeld op de saldireserve specifiek onderdeel coronamiddelen zoals in algemene zin toegelicht. Daarnaast conform begroting 2022 een onttrekking van € - 0,4 miljoen uit de saldireserve specifiek voor intensiveringen sport en groen in de wijken. Totaal mutatie saldireserve specifiek € -2,5 miljoen. Het resultaat op de projecten niet zijnde investeringen (€ 0,1 miljoen) en de afwikkeling via de reserve exploitatie projecten openbare ruimte meerjarig (€ 0,4 miljoen) is in algemene zin toegelicht. De mutaties op de reserve vastgoed eigenaarsonderhoud en sport gebruikersonderhoud betrof het onderhoud van de sportaccommodaties (€ 2,1 miljoen). De afwikkeling van de reserveringsvoorstellen via de reserve reserveringen is in algemene toegelicht (€ 0,3 miljoen).

Op programma 6 sociaal domein ontstaat een incidenteel resultaat van € 30,5 miljoen.
Vanuit corona waren er meerkosten maatschappelijke opvang (€ 0,5 miljoen) en is extra subsidie verleend aan WIJeindhoven (€ 1,6 miljoen). Onder de overige corona posten zijn met name minderkosten uit 2021 voor jeugd, WMO en MO opgenomen en de meerkosten jeugd en WMO 2022 (€ - 0,1 miljoen).
Bij de kadernota 2022 zijn extra middelen voor jeugd beschikbaar gesteld (€ 3,7 miljoen). Het resultaat op de projecten niet zijnde investeringen (€ 0,9miljoen) en de afwikkeling via de reserve exploitatie projecten openbare ruimte meerjarig (€ 0,4 miljoen) is in algemene zin toegelicht. De kosten voor de gemeentelijke opvang Oekraïners zijn onder te verdelen in exploitatiekosten en transitiekosten en derhalve aan programma 0 en 6 toe te rekenen (€  -10,7 miljoen). De niet bestede middelen zijn ter inzet in komende jaren in de reserve opvang Ontheemden Oekraïne gestort (€ 8,6 miljoen). Daarnaast zijn er  implementatiekosten voor Mono-multi (€ 3,2 miljoen) en heeft er een storting in de voorziening dubieuze debiteuren plaatsgevonden omdat we minder terugvorderen als begroot en mogelijk als gevolg van het afschaffen van de kostendelersnorm en omgekeerde toets. (€ - 1,3 miljoen). De niet bestede middelen voor beschermd wonen en innovatie zijn in reserve gestort ter inzet in volgende jaren (€ 7,8 miljoen). De middelen vanuit de reserve circulaires betroffen met name middelen voor het sociaal werkbedrijf uit de decembercirculaire 2021 en breed offensief uit de septembercirculaire 2021 (€ -1,5 miljoen). In de reserve transformatieagenda sociale basis is het ultimo 2022 niet benut budget voor dekking van de kosten van jaaroverschrijdende projecten gestort (€ 1,5 miljoen). Conform primaire begroting heeft een in de saldireserve specifiek een storting plaatsgevonden van € 1 miljoen en zijn vanuit het bestuursakkoord 2022-2026 middelen onttrokken voor de afwikkeling van Tozo, inzet wijkteams en veilig thuis en aanpassing van de subsidieregeling meedoenbijdrage (€ -1,8 miljoen). Vanuit de intensiveringen begroting 2022 zijn middelen onttrokken voor subsidies en de aanpassing in de kostendelersnorm (€ - 0,5 miljoen). De coronagerelateerde middelen uit de saldireserve specifiek zijn in algemene zin toegelicht. Totaal mutatie saldireserve specifiek € - 3,5 miljoen. De afwikkeling van de reserveringsvoorstellen via de reserve reserveringen is in algemene toegelicht (€ - 6,1 miljoen).

Op programma 7 volksgezondheid en milieu ontstaat een incidenteel resultaat van € 2,1 miljoen.
Het resultaat op de projecten niet zijnde investeringen (€ 0,2 miljoen) en de afwikkeling via de reserve exploitatie projecten openbare ruimte meerjarig (€ 0,1 miljoen) is in algemene zin toegelicht. In het fonds klimaat en energie is conform primaire begroting gestort en onttrokken en daarnaast is de reservering 2021 afgewikkeld (€ 0,7 miljoen) . In de reserve transitievisie warmte is het ultimo 2022 niet benut budget voor dekking van de kosten van jaaroverschrijdende projecten en het resultaat van de biomassacentrale Meerhoven gestort  (€ 0,6 miljoen). De afwikkeling van de reserveringsvoorstellen via de reserve reserveringen is in algemene toegelicht (€ 0,3 miljoen).

Op programma 8 volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing ontstaat een incidenteel resultaat van € 0,8 miljoen.
Het resultaat op de projecten niet zijnde investeringen (€ 3,3 miljoen) en de afwikkeling via de reserve exploitatie projecten openbare ruimte meerjarig (€ -2,6 miljoen) is in algemene zin toegelicht.
Voor KnoopXL en MIRT zijn in de kadernota 2022 middelen beschikbaar gesteld (€ 0,5 miljoen).
Op de grondexploitaties (niet bedrijventerreinen) is in 2022 meer aan tussentijdse winst gerealiseerd dan geraamd (€ 2,8 miljoen). Voor de eigen projecten is gestort in de reserve bovenwijks (€ 3,8 miljoen) en in de reserve strategische investeringen (€ 7,5 miljoen). Voor de verlieslatende facilitaire projecten is een voorziening gevormd (€ 1,4 miljoen) en een gedeelte uit de voorziening waardevermindering voorraad grond kon vrijvallen als gevolg van een hogere marktwaarde bij een tweetal objecten (€ - 0,5 miljoen). Saldireserve specifiek (€ -1,6 miljoen) betreft de intensiveringen vanuit de begroting 2022 voor integraal gebiedsgericht werken en het bouwoffensief. De coronagerelateerde middelen uit de saldireserve specifiek zijn in algemene zin toegelicht. De afwikkeling van de reserveringsvoorstellen via de reserve reserveringen is eveneens in algemene toegelicht (€ 0,3 miljoen).

Hieronder volgt per programma een overzicht van de structurele toevoegingen en onttrekkingen van de reserves over het jaar 2022. De bedragen onder de € 0,5 miljoen zijn niet afzonderlijk verantwoord. Wel wordt toegelicht welke reserves het betreft.

Op programma 0 bestuur en ondersteuning bedraagt de structurele mutatie reserves € 0,3 miljoen.

Reserve duurzaamheidsfonds SVGG (€ 0,7 miljoen). Deze reserve wordt ingezet om flexibiliteit mogelijk te maken en om te schuiven in tijd en budgetten t.b.v. verduurzaming en taakuitvoering en binnen het contract SVGG.

De reserve burgerzaken (€ - 0,1 miljoen). Deze is ingezet ter afwikkeling van de kosten voor de organisatie (excl. de meerkosten a.g.v. corona) van de gemeenteraadsverkiezingen op 16 maart 2022. Reserve kredietrisico's en garantstelling leningen (€ - 0,7 miljoen). Naar aanleiding van de beoordeling van de toereikendheid van de reserve is geconstateerd dat er een bedrag kon vrijvallen.

Onder overige posten (< € 0,5 mln.) zijn de volgende reserves opgenomen:
Reserve opkomst verkiezingen en reserve onderzoek & ontwikkeling (vh. voorb.krediet.)

Op programma 2 verkeer, vervoer en waterstaat bedraagt de structurele mutatie reserves € 0,1 miljoen .

Onder overige posten (< € 0,5 mln.) zijn de volgende reserves opgenomen:
Reserve onderzoek & ontwikkeling (vh. voorb.krediet.)

Op programma 4 onderwijs bedraagt de structurele mutatie reserves € - 0,1 miljoen .
Reserve internationale school (€ - 0,1 miljoen). Betreft een jaarlijkse storting van € 0,5 miljoen. Voor de jaarlijkse financiële bijdrage wordt eveneens € - 0,5 miljoen onttrokken.

Op programma 7 volksgezondheid en milieu bedraagt de structurele mutatie reserves € 0,3 miljoen.

Onder overige posten (< € 0,5 mln.) zijn de volgende reserves opgenomen:
Reserve bodemsanering.

Op programma 8 volkshuisvesting en ruimtelijke ordening bedraagt de structurele mutatie reserves € 0,4 miljoen.

Onder overige posten (< € 0,5 mln.) zijn de volgende reserves opgenomen:
Risicoreserve PSV en reserve onderzoek & ontwikkeling (vh. voorb.krediet.)